درآمدی بر مدیریت مالی در خانواده

درآمد
خانواده واحدی است اجتماعی که از بدو خلقت انسان وجود داشته است[۱] و در طول زمان، حقیقت ثابت و واحدی داشته است ولی الگوهای تربیتی و آموزشی، نحوه مدیریت خانه و خانواده و.. تغیییراتی پیدا کرده است. مدیریت خانواده ابعاد و مولفه های مختلفی را شامل می شود که یکی از مهمترین مولفه ها که دیگر مسائل را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، بحث اقتصاد و معیشت خانواده می باشد.

معیشت و اقتصاد در خانواده، از اهمیت قابل ملاحظه ای برخودار می باشد؛ این که اعضای خانواده و بخصوص والدین، بتوانند اولا هزینه های موجود خانواده را به بهترین نحو مدیریت کنند و ثانیا از رهگذر مدیریت هزینه ها، بتوانند آموزش های اقتصادی لازم را به فرزندان خود نیز منتقل کنند از اهمیت زیادی دارد؛ چرا که مدیریت اقتصادی در خانواده، هرچند در مرحله اول به جهت مدیریت بهینه هزینه ها می باشد ولی باید مد نظر داشت که از این طریق، لازم است که اعضای خانواده، آموزش های اقتصادی لازم را ببینند و هر یک به نحوی آماده شود که بتواند هم نحوه ی کسب درآمد و هم چگونگی مدیریت هزینه ها را در دست بگیرد و از پس آن بر بیاید. لذا این پژوهش، درصدد است که مولفه های اساسی در مدیریت اقتصادی خانواده را مورد واکاوی و تبیین قرار دهد.

شناخت هزینه های زندگی
مولفه اساسی در مدیریت اقتصادی خانواده، شناخت هزینه های زندگی می باشد؛ این که اصولا چه مخارج و هزینه هایی باید صورت بگیرد، چه بخشی از هزینه ها ثابت و چه بخشی به صورت متغیر و دوره ای می باشد. ثانیا باید اولویت های مصرف نیز مشخص باشد، با این توضیح که از میان هزینه های موجود، کدام یک با اهمیت و ضروری می باشد که امکان حذف آن ها از سبد خانواده وجود ندارد و از طرفی هزینه های ثانویه ی دیگری که موجود می باشد کدام یک به صورت کامل می تواند حذف شود و کدام یک باید کاهش پیدا کند و امکان حذف آن وجود ندارد.

در مرحله بعد است که بر اساس اولویت بندی صورت گرفته، می توان مکانیزم صرفه جویی را مشخص کرد؛ هرچند که صرفه جویی در خانه و خانواده یک اصل پذیرفته شده و بجایی می باشد ولی باید مد نظر داشت که مدیریت هزینه ها و همچنین صرفه جویی، باید برنامه ریزی شده و حساب شده باشد و نمی توان بدون توجه به ضرورت های موجود، هزینه ها را حذف یا کاهش داد.

گاهی اوقات، هزینه هایی که به اوقات فراغت اختصاص داده می شود، از هزینه های تغذیه و خوراک خانواده با اهمیت تر و ضروری تر می باشد. باید متذکر شد که هرچند پذیرش نقش شوهر بودن بدین معناست که شوهر متعهد می شود که هزینه های خانواده را تامین کند[۲] ولی باید مد نظر قرارداد که دیگر اعضای خانواده نیز باید در امر مدیریت هزینه های خانواده، یکدیگر را مساعدت کنند تا همه با هم، از مزایای مدیریت صحیح خانواده بهرهمند شوند.

کارآفرینی
بررسی های علمی و تجربی نشان می دهد که ازدواج و تشکیل خانواده، مهمترین عامل سلامتی جسم، اخلاق و روان است و یکی از مهمترین عوامل در رشد و پیشرفت فرد می باشد که البته ناگفته پیداست که این رشد و پیشرفت زمانی شکوفا می شود که نکات و مولفه های لازم را مد نظر قرار دهند که[۳] یکی از ضرورت ها و نکات مغفول در مدیریت و تربیت اقتصادی خانواده ها، غفلت از کارآفرینی و ضرورت قابل ملاحظه آن می باشد.

با نهادینه کردن کارآفرینی در خانواده، می توان به آینده و چشم انداز اقتصادی خانواده ها امیدوار بود و این امید را داشت که چنین خانواده ای، برای تامین شغل فرزندان، بیکاری را تجربه نخواهد کرد و اگر شغل دولتی نیز برای ایشان فراهم نشود، زمینه فعالیت های اقتصادی آزاد برای ایشان فراهم است. مفهوم کارآفرینی شاید بسیار گسترده و در ظاهر نیز صعب و سخت باشد ولی ناگفته پیداست که این مفهوم، برای یک خانواده، به معنای آموزش و یادگیری مهارت های لازم به جهت فعالیت های مفید اقتصادی است و ابتدای این فرآیند، با مدیریت و آموزش والدین می باشد؛ این که والدین خانواده اولا خود دارای مهارت هایی از این دست باشند که بتوانند مشوق فرزندان خود باشند، ثانیا بر اساس علائق و استعدادهایی که دیگر اعضای خانواده دارند، دیگر اعضا نیز بتوانند آموزش های لازم را ببینند و استعدادهای خود را رشد و شکوفا کنند و از این طریق بتوانند وارد عرصه ها و زمینه های کارآفرینی شوند.

یکی از آسیب ها و چالش های اساسی تربیتی، این نکته است که والدین، از بدو تولد تا ابتدای زندگی مشترک فرزندان و حتی بعد از ازدواج ایشان، تمام هزینه های ایشان را تامین می کنند، درصورتی که به نظر نگارنده، این کار یکی از رفتارهای بسیار ناصواب است، چه ضرورتی دارد که از سنین جوانی و بعد از فراغت از مقطع دبیرستان، بازهم خانواده و والدین هزینه های فرزندان را تامین کنند، والدین باید از این سنین، فرزندان را ترغیب به استقلال اقتصادی و پیدا کردن زمینه ها و علاقه مندی های خود بنمایند و همچنین با مدیریت فرزندان در راستای فعالیت های اقتصادی و کارآفرینی، تلاش کنند که زمینه های مساعد برای وارد شدن صحیح و سالم فرزندان در عرصه های اقتصادی را فراهم آورند.

به نظر نگارنده هیچ مانعی وجود ندارد که فرزندان، به درس و تحصیل به عنوان یک ارزش نگاه کنند و از طرفی، با پیجویی علائق و زمینه های توانمندی خود، در کنار فعالیت های علمی خود، زمینه های اقتصادی را نیز پیگیری کنند و فعالیت های مفید و ثمر بخشی در این راستا داشته باشند. در پایان این نکته را باید متذکر شد که جمعیت نوع بشر که در قالب خانواده زندگی می کند، تا حد زیادی تحت تاثیر صنعت و ارزش های نوین قرار دارد و به طور مستمر باید در انتظار تغییرات بیشتری نیز باشد[۴] که بر این اساس، الگوهای تربیتی که برای مدیریت و تربیت خانواده و فرزندان لحاظ می شود، باید تغییرات و تحولات پیش رو را مد نظر داشته باشد و بدین ترتیب ایشان را برای زندگی مفید و کارآمد در آینده آماده سازد.

خانواده در شکل دهی و تقویت رفتارها و هنجارهای اجتماعی و به عبارتی نهادینه شدن آن ها در اعضای خود، بیشترین و مهمترین نقش را ایفا می کند[۵] که والدین باید به اهمیت و ضرورت این جایگاه واقف باشند و از جایگاه تربیتی خانواده در نقش های تربیتی استفاده کنند و از این طریق آموزش های لازم را در حوزه ی مسائل اقتصادی و هم اجتماعی و اخلاقی ارائه دهند.

با نهادینه کردن کارآفرینی در خانواده، می توان به آینده و چشم انداز اقتصادی خانواده ها امیدوار بود و این امید را داشت که چنین خانواده ای، برای تامین شغل فرزندان، بیکاری را تجربه نخواهد کرد.
پی نوشت ها:
[۱] ‏علی‌اصغر احمدی‌، ‏‫ روان‌شناسی روابط درون خانواده، ‏‫ ویراست ۲. (‏‫ تهران: ‏‫ : مهدی رضایی‌آشتیانی، ۱۳۸۷)، ص۹.
[۲] ‏حسین‌ بستان‌، جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۰)، ص۱۲.
[۳] ‏سازمان ملی جوانان و سازمان ملی جوانان، خانواده موفق (تهران: سازمان ملی جوانان، معاونت مطالعات و تحقیقات، ۱۳۸۷)، ص۹.
[۴] ‏محمدتقی‌ شیخی‌، جامعه‌شناسی‌ زنان‌ و خانواده‌ (تهران‌: شرکت‌ سهامی‌ انتشار، ۱۳۸۰)، ص۱۴.
[۵] ‏زهره موسی‌زاده، خانواده‌پژوهی از منظر جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و تعلیم و تربیت با رویکرد معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع) (تهران: دانشگاه امام صادق( ع)، ۱۳۹۳)، ص۴۷.

منبع : راسخون

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

فهرست