بسمه تعالی
راهکارهای تحصیل نشاط[۱]
عوامل مادی نشاط (۱)
چشیدنی ها
حس چشایی از حواسی است که خداوند برای درک لذت خوردنی های حلال و نیز تشخیص خوردنی ها سالم از نا سالم در اختیار انسان گذاشته است.
وجود انواع طمع ها و مزه های گوناگون در خوردنی ها و آشامیدنی ها، نشان از گستره لطف الهی در حق انسان و گستراندن سفره لذات حلال برای بهره بردن انسان از مواهب خداست.
تلاش انسان برای تهیه و تولید خوردنی ها و آشامیدنی های طعم دار و لذت بخش، در واقع نوازش این حس خدادادی و کسب لذت بیشتر از این راه است.
در آداب اکل و شرب دینی بر نگاه به خوردنی ها و نوشیدنی ها و خوب جویدن و پرهیز از بلعیدن غذاها و جرعه جرعه نوشیدن آب تأکید شده است تا خوردن و آشامیدن همراه با چشیدن طعم و مزه ها صورت پذیرد؛ این کار علاوه بر تأمین نیاز های بدن انسان، او را برای تلاشی دوباره و با نشاط آماده می کنند و اندوه ناشی از خستگی را از وجود می زداید.
در روایات اهل بیت علیهم السلام در کنار توصیه به خوردن و آشامیدن که سبب نشاط عمومی می شوند، به خوردن یا آشامیدن نوع ویژه ای از خوراکی ها و آشامیدنی ها نیز توصیه شده که نشان از تأثیر آن ها بر روح و جسم انسان است. به عنوان نمونه در روایات می خوانیم:
قال رسول الله صلی الله علیه و آله:
عَلَی العَاقِلِ أن یَکُونَ لَهُ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ: سَاعَةٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ یُحَاسِبُ فِیهَا نَفسَهُ وَ سَاعَةٌ یَخلُو فِیهَا لِمَطعَمِهِ وَ مَشرَبِهِ وَ هَذِهِ عَونٌ عَلَی تِلکَ السَّاعَتَین[۲]؛ بر فرد عاقل است که در برنامه روزانه خود، سه وقت قرار دهد: وقتی را برای عبادت و مناجات با خدا، وقتی را جهت رسیدگی به خود و محاسبه نفس و وقتی را آزاد گذارد برای خوردن و آشامیدن و دیگر تفریحات که این ساعت سوم، کمکی است برای آن دو ساعت.[۳]
قال الصادق علیه السلام:
«شَکَا نَبِیٌّ مِنَ الأنبِیَاءِ إلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ الغَمَّ فَأمَرَهُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ بِأکلِ العِنَبِ[۴]؛ پیامبری از پیامبران از اندوه به درگاه خداوند شکوه کرد؛ خداوند به او دستور داد انگور بخورد.»
قَالَ جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ علیهما السلام:
«السَّفَرجَلِ یَذهَبُ بِهَمِّ الحَزِینِ کَمَا تَذهَبُ الیَدُ بِعَرَقِ الجَبِینِ[۵]؛ میوه بِه، اندوه غمگین را برطرف می کند، همان طور که دست، عرق از پیشانی برطرف می کند.»
قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله:
«عَلَیکِم بِزَّیتِ فَإنَّهُ یَکشِفُ المِرَّةَ وَ یُذهِبُ البَلغَمَ وَ یَشُدُّ العَصَبَ وَ یَذهَبُ بِالضَّنَی وَ یُحسِنُ الخُلقَ وَ یُطَیِّبُ النَّفسَ وَ یَذهَبُ بِالغَمِّ[۶]؛ بر شما باد به روغن زیتون، زیرا معده را پاک می کند؛ بلغم را زدوده و اعصاب را تقویت می کند و بیماری فرسوده کننده را از بین می برد؛ اخلاق را نیکو ساخته و روح را آرامش می دهد و اندوه را می زداید.»
قَالَ عَلِیٌّ علیه السلام:
«العَسَلُ یُسُرّ؛[۷] عسل نشاط می بخشد.»
عسل از جمله نوشیدنی های بی بدیل است که هم غذا و هم دارو و هم شفاست. عسل منبعی سرشار از ویتامین و انرژی بوده و از جمله آثار آن فرح بخشی و نشاط آوری است.
لازم به ذکر است دقت در نوع غذا که از حلال باشد، در درجه اول اهمیت است؛ زیرا غذای حرام، روح را تاریک کرده و نشاط ایمان را از بین می برد و توفیق کار خیر و عمل صالح را از انسان می گیرد و از همین روست که خداوند در بیان ارتباط بین خوردن غذاهای پاک و عمل صالح می فرماید:
«یا أیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِباتِ وَ عمَلُوا صَالِحاً إنِّی بِمَا تَعمَلُونَ عَلِیمٌ[۸]؛ ای پیامبران، از غذاهای پاکیزه (و پسندیده) بخورید و کار نیکو انجام دهید؛ همانا من به آن چه انجام می دهید، آگاه هستم.»
[۱] برگرفته از کتاب «احساس خوب» به قلم حجة الاسلام و المسلمین نیلی پور.
[۲] عوالی اللئالیالعزیزیة فی الاحادیث الدینیة، ج ۳، ص ۲۹۶.
[۳] محجة البیضاء، ج ۳، ص ۶۸.
[۴] الکافی (ط – الإسلامیة)، ج ۶، ص ۳۵۱.
[۵] وسائل الشیعة، ج ۲۵، ص ۱۶۶.
[۶] عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۳۵.
[۷] صحیفة الرضا، ج ۱، ص ۷۲.
[۸] مؤمنون، ۵۱.