بسمه تعالی
راهکارهای تحصیل نشاط[۱]
مباحث مقدماتی (۳)
دنیا پرستی، گرداب غم ها
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «أنَا زَعِیمٌ بِثَلاثٍ لِمَن أکَبَّ عَلَی الدُّنیَا: بِفَقرٍ لَا غَنَاء لَهُ وَ بِشُغُلٍ لَا فَرَاغَ لَهُ وَ بِهَمٍّ وَ حُزنٍ لَا انقِطَاعَ لَهُ؛ من برای دنیا پرستان سه پیامد را حتمی می دانم: احسا فقری که هرگز بی نیازی در آن نخواهد بود؛ گفتاری که هرگز آسایشی در آن نیست و حزن و اندوهی که پایان ندارد.[۲]»
قَالَ النَّبِیُّ صَلَی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ:
«الرَّغبَةُ فِی الدّنیا یکثر الهمَّ و الحُزنَ و الزُّهدُ فی الدّنیا یُرسحُ القلبَ و البدن؛ اشتیاق و رغبت به دنیا غم و اندوه را زیاد می کند و زهد و بی اعتنایی به دنیا جان را آسوده می گرداند.[۳]»
از نگاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ارزش دادن بیش از حد به دنیا و تعلقات آن و هدف شدن دنیا، سبب انحراف از مسیر خواهد شد، چرا که اشتغال افراطی به دنیا، انسان را از هدف اصلی خلقت باز می دارد و نیرو های انسان را در مسیری غیر واقعی تلف می کند.
به توصیه روایات اهل بیت علیهم السلام انسان باید دنیا را به عنوان پلی برای عبور، مزرعه ای برای کار و تلاش و تجارتخانه ای برای کسب سرمایه های اخلاقی و معنوی بداند، زیرا دلدادگی به دنیا، روان انسان را در بند مادیات اسیر می کند و حالت تشویش و نگرانی در او ایجاد می کند. همه تعلقات دنیوی، مانند حب افراطی به زن و شوهر و فرزند، مال پرستی، شیفتگی به لباس، زینت ها، خوراکی ها، رفاه زدگی و ریاست طلبی همچون حلقه های زنجیری هستند که بال پرواز انسان را می بندد و از عروج او جلوگیری می کند.
البته باید دقت کرد، توصیه به زهد و دوری از دنیا و اهل آن، به معنای تقدّس بخشی به بدبختی و گرفتاری های اقتصادی نیست؛ بلکه همه این توصیه ها برای بازگرداندن انسان به مرز تعادل و کنترل امیال دنیا گرای انسان و حفظ سلامت روح است.
حضرت صادق علیه السلام می فرمایند:
«لَیسَ مِنَّا مَن تَرَکَ دُنیَاهُ لآخِرَتِهِ وَ لا آخِرَتَهُ لِدُنیاهُ؛ از ما نیست آن که دنیای خود را به خاطر آخرت و یا آخرتش را به خاطر دنیا ترک کند.[۴]»
نشاط خانوادگی
یکی از شاخصه های مهم نشاط، نشاط خانوادگی و تلاش برای داشتن خانواده ای با نشاط و شادمان است. خانه با نشاط، محیطی سالم و امن برای زندگی و ایجاد آرامش و رشد و تربیت و بهشتی برای استراحت، عبادت و معنویت است و در مقابل خانه و خانواده افسرده و پژمرده، محیطی خسته کننده، کسالت آور، پرتنش و بی اخلاق خواهد بود.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از نعمت اسلام، همسر با نشاط و پر انرژی و شادی بخش را بزرگترین موهبت الهی برای مسلمان برشمردند و می فرمایند:
«مَا استَفَادَ امرُؤٌ مُسلِمٌ فَائِدَةً بَعدَ الاسلَامِ أفضَلَ مِن زَوجَةٍ مُسلِمَةٍ تَسُرُّهُ إذا نَظَرَ إلَیهَا وَ تُطِیعُهُ إذا أمَرَهَا وَ تَحفَظُهُ إذَا غَابَ عَنهَا فِی نَفسِهَا وَ مَالِهِ؛ برای مرد پس از قبول اسلام، هیچ سودی بهتر و برتر از همسری با بانوی مسلمانی نیست که با دیدنش خوشحال شود؛ هنگامی که او را امر کند، اطاعت کند و در غیاب شوهر، حافظ عفت خویش و اموال وی باشد.[۵]»
عوامل و مؤلفه های خانه ای پر نشاط عبارتند از:
- وجود گل و گیاه
- استفاده از آب و آب نما
- رعایت بهداشت و نظافت محیط
- وجود نور کافی و نورپردازی زیبا و دسترسی به نور خورشید
- وجود حیاط و فضای باز در صورت امکان
- چیدمان هنری و زیبای وسایل خانه
- استفاده از تابلو ها و آثار هنری
- استفاده از بو های خوش
- رنگ آمیزی با نشاط و مناسب
همچنین عوامل و مؤلفه های خانواده ای با نشاط عبارت اند از:
- ورزش و تلاش برای حفظ سلامتی و توانایی جسمی
- روابط صمیمی همراه با رعایت اخلاق، احترام و اکرام
- آراستگی و نظافت و بهداشت فردی
- خوراک و تغذیه مناسب
- همکلامی و شوخ طبعی و خنده رویی
- خوش بینی و همدلی
- وجود هیجانات مثبت
- عفو و بخشش و خانه تکانی روانی پیوسته
- با هم غذا خوردن
- مناسبات جنسی کافی و سالم و متنوع بین زوجین
- صیانت از محبت و عشق طرفینی
- سخاوتمندی و وجود معنویت کافی در خانه
[۱] برگرفته از کتاب «احساس خوب» به قلم حجة الاسلام و المسلمین نیلی پور.
[۲] کنز الفوائد، ج ۱، ص ۳۴۴.
[۳] سفینة البحار، ج ۱، ص ۴۶۵.
[۴] من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۱۵۶.
[۵] الکافی (ط – الاسلامیة)، ج ۵، ص ۳۲۷.