اعتماد به نفس:
۱-آیا تا به حال احساس کرده اید که اصلاً اعتماد به نفس ندارید؟
۲-آیا تاکنون در آرزوی داشتن اعتماد به نفس بیشتر بوده اید؟
۳-آیا هیچ میزان اعتماد به نفس خود را با اعتماد به نفس دیگران مقایسه کرده اید؟
این سردام، رایج ترین دام هایی است که اصولاً هنگام خطر کردن به آن ها گرفتار می شوید و مانع از توانایی یک فرد در هوشیاری از وضعیت خویشتن، اعتماد داشتن به خود و احساس مسئولیت در زندگی می شود.
اگر پاسخ شما حتی به یکی از سوالات «بله» باشد نشان می دهد یک مانع بر سر راه موفقیت شما وجود دارد.
ابتدا اعتماد به نفس را از نظر لغوی معنا کنیم: اعتماد به نفس در لغت به معنای خودباوری، احساس اعتماد به توانایی ها، شایستگی ها و داوری خویش است.
تعریف اصطلاحی اعتماد به نفس: در واقع اعتماد به نفس به میزان علاقه و اطمینان و غروری که نسبت به خود دارید می گویندونوعی اعتماد به توانایی خویشتن است برای اینکه بتواند کاری را شروع کند.
سپس اعتماد به نفس، دیدگاهی است که نسبت به خود دارید و بر اساس آن چه دیگران شما را می بیند و تا تعریف می کنند پایه گذاری نشده است بلکه اعتماد به نفس به رابطه ی شما با خودتان کار دارد و اینکه چقدر شما حامی و ارام بخش خودتان هستید.
و چنانچه می دانم هر کدام از افراد هنگام رویارویی با مسائل زندگی خود گزینه هایی را انتخاب می کنند و اگر بتوانند توانایی های خود را تقویت کنند و از منابع ارونی به هنگام مواجهه با فراز و نشیب ها استفاده کنند و از آنچه تا به حال در زندگی یاد گرفته اند مانند( امکانات، تجربه ها و…) را به کار ببندد و یاد بگیرند زندگی همراه با عشق به خویشتن به دیگران نیز عشق بدهد روزانه با منبع درونی از آرامش و اطمینان زندگی خوبی خواهد کرد. در واقع اعتماد به نفس واقعی یک حس درونی است بدون وابستگی به جهان خارج ، رویدادها، موفقیت ها، در صورتی که اکثر مردم فکر می کنند باید اعتماد به نفس را در خارج از وجود خویش کسب کنند و اگر شغل درست و حسابی داشته باشند- تسهیلات بالایی داشته باشند و خانه و ماشین عالی داشته باشند اعتماد به نفس پیدا می کنند اما در این (مقاله) ما می خواهیم به اکثر افراد بگوییم برای داشتن یک زندگی پر معنی باید زندگی از درون، اغازی برای زندگی در بیرون باشد. عبارت « از خودِ واقعی اتپرده بردار و آن را کشف کن» دیدگاه جدید شما نسبت به اعتماد به نفس است. ما از زمان به دنیا آمدن « موجوداتی کامل و مطمئن به خویش» هستیم. در واقع خالق ما یک ذات درونی با تمام اطلاعات و مهارتهایی که در راه رسیدن به هدفمان در زندگی به آن ها احتیاج پیدا می کنیم در وجود ما قرار داده است اما اکثراً بعد از اتفاقاتی به وسیله ی لایه هایی که اکثراً از مواد و تجربیات سمی تشکیل شده اند آن را می پوشانند و این موجود مطمئن از خویشتن را به نوعی بسته بندی می کنند و پوششی به روی ذات بی نیاز درونی خود می کشند. بنابراین هدف نهایی از ایجاد اعتماد به نفس، خلق «خود» جدید نیست بلکه پرده برداری از خودی است که در درون هر فردی نهفته شده است پس چنین اعتماد به نفسی اگر در فرد به وجود بیاید هیچ کس و هیچ چیز یاریای گرفتنش را از او نخواهد داشت و عزت نفس یک منبع انرژی است. یک چتر وسیعی است که اعتماد به نفس زیر سایه آن است.
انواع اعتماد به نفس:
الف-اعتماد به نفس رفتاری
ب-اعتماد به نفس احساسی، عاطفی
ج-اعنماد به نفس روحی و معنوی
در واقع هر یک ما دارای این سه جزء یعنی احساسات، افکار و شعوری هستیم که در نهایت منجر به رفتاری در ما می شود.
به ممنظور اینکه اقتدار شخصی لازم را به دست آورید و به رضایت و غنایی که استحقاقش را دارید برسد به هر سه نوع اعتقاد به نفس نیاز دارید که این قابلیت در اثر تلاشی سنجیده و با تمریت در افراد به وجود می آید؟
۱-اعتماد به نفس رفتاری:
به معنای قابلیت و توانایی در عمل کردن و انجام دادن کارهاست. از کارهای ساده گرفته تا کارهای سخت مثلاً اینکه آنچه تاکنون برای شما رویایی بود رسمی کنند یا به آن جامرعی عمل بپوشانند.
۲-اعتماد به نفس احساسی و عاطفی:
به معنایی توانایی در تسلط و به کنترل در آوردن دنیای احساس و عواطف شماست اینکه بدانید چه احساساتی دارید، معنای آن ها را بفهمید و بتوانید انتخاب های درستی بکنید و با خود مهربان باشید و از خود در مقابل درد و رنج های عاطفی محافظت کنید و بدانید چگونه روابطی جسمی، سالم و ماندگار خالق نمایید.
۳-اعتماد به نفس روحی و معنوی:
این نوع اعتماد به نفس همانا اعتماد و ایمان شما به جهان هستی و کل آفرینش و موجودات است، این ایمان روحی که زندگی و هدف نهایی مثبت را در پی خواهد داشت و ایجاد انگیزه در وجود شما می کند تا با در نظر گرفتن شرایط، اوضاع زندگی را آنگونه که مطلوب و دلخواهتان است تغییر دهید.
حال که بحث به اینجا رسید در مورد اعتماد به نفس از منظر قرآن و اسلام کمی توضیح دهیم.
ابتدا باید بدانیم  نظر اسلام درباره نفس چیست به اسلام انسان کامل را عبد خدا معرفی کند و زمانی که او به مولایش تکیه و اعتماد کرد آرام می شود و این همان توکل است. در دعا می خوانیم « الهم لا تکلنا الی انفسنا طرفه عین ابداً» « خدایا تکیه و اعتماد ما را برای چشم بر هم زدن نیز به خودمان قرار نده» چنین انسانی هر کاری که مولایش بر عهده اش قرار داده با تمام عشق و قدرت انجام می دهد و تمام تکیه اش بر خداست و به غیر از رضایت او نمی خواهد.
شاید بحث روانشناسی اعتماد به نفس با این بحثی که در این جا ذکر کرده ایم برای خواننده کمی نامفهوم به نظر برسد و نتواند بین آن خود و این بحث ارتباط بر قرار کند . این نیاز به این دارد که نگاهی عمیق و جدی به مباحث دینی نیز داشته باشیم اسلام ساختاری است که مفاهیم اولیه و غایات مخصوص به خود را دارد. تعریف اسلام از انسان موجب می شود جایگاه او و نحوه ی ارتباط او با عالم طرح ریزی شود چنین فردی کمالاتی دارد که البته کرامت نفس یعنی از آن کمالات است با روشن شدن این موضوع به بحث اعتماد به نفس در قرآن و اسلام چیزی نیست جز اعتماد به خدا و اتفاقاً معنای کرامت نیز چیزی نزدیک به همین معناست. کرامت نوعی برتری است اما نه برتری در دنیا بلکه برتری از دنیا. خداوند وجود و سرشت آدمی را در اوج کرامت آفرید وفرمود« لقد کرمنا بنی آدم»
و همچنین آمده است « اِنَّ اکرَمَکُم عنداله اتقاکم» « با کرامت ترین شما نزد با نقوی ترین شماست»
و این تقواست که باعث می شود در گرفتاری های دنیا مواظب باشی که در منجلاب های یست دنیایی غرق نشوی و این خود باعث کرامت روز افزون در فرد می شود.
و اما کسی که می گوید « من نمی توانم» اولین مشکل او از نظر اسلام وجود همان«من» است که اگر با تمام وجود به قدرت خالق خود متین داشته باشد و دارای ذهن آگاه باشد و چیزهای سست در ذهن خود نچسبیده باشد تمام اراده خود را در مسیر اراده خدا قرار می دهد و می داند اگر کاری را انجام داد و تمام تلاشش را کرد اگر حول و قوه الهی بر آن باشد که انجام بشود حتما انجام می شود و اگر نباشد او تلاش خود را کرده است و حتماً مقدر بهتری در انتظار اوست.
واین کرامت نفس و عزت نفس و اعتماد به نفس یک فضلیت اخلاقی است و موتور حرکتی انسان در زندگی فردی و اجتماعی اوست. پس اعتماد به نفسی فضیلت محسوب می شود که در راستای اعتماد به خدا و افتخار به بندگی خدا باشد.
خداوند در قرآن می فرماید« من از روح خود در انسان دمیدم و به فرشتگان فرمان داد که بر آدم سجده کنند و آن گاه انسان را جانشین خود قرار داد » انسان مسلمان با تفکر و تدبر در این آیات به خوبی در می یابد که چه جایگاهی نزد خالق خودش  و چه مقامی در میان سایر مخلوقات خدا دارد و به الطاف خداوند پی می برد و می داند که چقدر خدا او را دوست دارد پس و نیز قلبش را لبریز از محبت خدا می کند و این خود نیرویی بسیار قوی برای عزت نفس و اعتماد به نفس در او به وجود می آورد و این فرد سعی می کند که از عقل خود برای رسیدن به شخصیتی بالاتر استفاده کند وبه معنای دقیق کلمه برای خود حرمت نفس قائل می شود همان حرمتی که خداوند در سوره منافقون آیه ۷ می فرماید« ولله عزة جمیعاً ولرسول و مومنین» « وعزت مخصراً از آن خدا، پیامبر خدا ومومنین است.» مانند جمله امام حسین در روز عاشورا که فرمودند« هیهات منا الذله» « به کرامت و حرمت نفس اشاره دارند که حقیقت جویی و راستی، نشانه ی حرمت نفس است. در واقع فردی که حرمت نفس برای خور قائل می شود هم حس سودمندی . هم حس ارزشمندی نسبت به خود پیدا می کند که در مجموع به معنای حس اعتماد به نفس و شرافت نفس است که این نشان دهنده ی لیاقت او برای زیستن در مقام انسانیت است.
خلاقیت بالاترین هدف عشق و علاقه ی چنین فردی در زندگی است. او می داند که انسان نه همه چیز دان است و نه عقل کل و خطا ناپذیر، بنابراین در هر درجه از هوش و اطلاعات که باشد به ارزش های خود اعتقاد دارد، چون واحد سلامت روان است و از ظرفیت و قابلیت روان خود بدون هیچ مانعی جهت شناخت وکسب اطلاعات از حقایق جهان استفاده می کند و دارای بلوغ روانی نیز می باشد و سعی می کند نفس خود را مستقل کند در راه اصلاح و ترتیب که چنانچه خداوند می فرمایند:« اگر هر کسی- اعم از زن و مرد خود را با کار شایسته ای مأموس سازد و این کار را با آمیزه ای از ایمان به انجام برساند او را از حیات و زندگی پاکیزه و دلبندی برخوردار خواهیم ساخت.
سپس این رابطه صمیمی و ناگستی  با خالق به فرد نیرویی می بخشد که از هر گونه افسردگی، اضطراب و … رهاینده شود چنانچه خداوند می فرماید« و لا تنهوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون امن کنتم مومنین.  »
« و سست و مخرون نشوید که اگر مومن باشید غالب و برتر خواهد بود.»
این برتری نه به خاطر نژاد و رنگ قوم شماست بلکه به خاطر راهی است که به درستی انتخاب کرده اید و شخص مسلمان هنگامی که به این حقایق دست یافت و از خود کم بینی رهایی  یافت می تواند از استعداد ها و توانمندی خویش  به بهترین وجه استفاده نماید و شخصی باشد برخوردار از اعتماد به نفس قوی و استوار.